رفع ریجکتی ویزای کانادا | شرایط، مراحل و هزینه ها
وقتی درخواست ویزای کانادا شما ریجکت میشود، طبیعی است که احساس ناامیدی کنید. اما ریجکتی پایان راه نیست. به عنوان یک مشاور رسمی مهاجرت به کانادا، در این مقاله به طور جامع توضیح میدهیم که ریجکتی ویزا چیست و چرا اتفاق میافتد، تفاوت مفهومی اصطلاحات ریجکتی (Refusal) و رد شدن درخواست (Rejection)، راههای اعتراض از طریق دادگاه فدرال کانادا و یا درخواست بازنگری (Reconsideration)، مهلتهای مهم قانونی، هشدار درباره سودجوییها و نقش یک مشاور معتبر در رفع ریجکتی ویزا. با دانستن این مطالب و استناد به منابع رسمی، میتوانید با آگاهی و اطمینان بیشتری برای رفع ریجکتی ویزای خود اقدام کنید.
ریجکتی ویزای کانادا چیست و چرا اتفاق میافتد؟
ریجکتی ویزای کانادا به این معناست که درخواست ویزای شما توسط افسر مهاجرت بررسی شده و رد شده است. در این حالت، افسر ویزا پس از ارزیابی مدارک و شرایط شما به این نتیجه رسیده که واجد شرایط دریافت ویزا نیستید یا نگرانیهایی در مورد پرونده شما وجود دارد. نتیجه ریجکت شدن درخواست معمولاً در یک نامه ریجکتی (Refusal Letter) به شما اعلام میشود که در آن دلایل کلی عدم پذیرش ویزا ذکر شده است.
دلایل رایج ریجکتی ویزای کانادا
افسران مهاجرت کانادا هنگام بررسی درخواست ویزا، به موارد متعددی توجه میکنند. در نتیجه، دلایل ریجکت شدن ویزا میتواند متنوع باشد. برخی از رایجترین دلایل عبارتاند از:
- قانع نشدن افسر از بازگشت متقاضی به کشور مبدأ: مهمترین دلیل ریجکت شدن ویزاهای موقت (مانند ویزای توریستی، تحصیلی یا کاری) این است که افسر قانع نمیشود متقاضی پس از اتمام اعتبار ویزا کشور کانادا را ترک خواهد کرد. مواردی همچون نداشتن وابستگیهای کافی در کشور خود (شغل ثابت، ملک، خانواده)، سابقه سفر محدود، یا هدف مبهم از سفر میتواند این نگرانی را ایجاد کند.
- کافی نبودن تمکن یا اسناد مالی: اگر متقاضی نتواند نشان دهد توانایی مالی کافی برای هزینههای اقامت خود در کانادا را دارد یا منابع مالی او شفاف نیست، ممکن است درخواست ویزا رد شود. برای مثال، در ویزای تحصیلی باید نشان دهید توان پرداخت شهریه و هزینه زندگی را دارید؛ در ویزای توریستی نیز باید منابع مالی متناسب با مدت سفر ارائه شود.
- ناکامل بودن یا تناقض در مدارک: هرگونه نقص در مدارک ارائهشده (مثلاً گواهی اشتغال، سند ملکی، دعوتنامه و…) یا وجود اطلاعات متناقض میان فرمها و مدارک میتواند باعث رد شدن درخواست شود. اگر مدارک الزامی را نفرستاده باشید، ممکن است اصلاً پروندهتان بررسی نشود و به جای ریجکتی، برگشت داده شود (در بخش بعد تفاوت این موارد توضیح داده شده است).
- سوابق کیفری، امنیتی یا سایر موارد عدم پذیرش (Inadmissibility): برخی افراد به دلایل قانونی اجازه ورود به کانادا را ندارند. برای نمونه، داشتن سوءپیشینه جدی کیفری، سابقه فعالیتهای تروریستی یا نقض حقوق بشر، عضویت در گروههای جنایت سازمانیافته، مشکلات جدی پزشکی، یا ارائه اطلاعات نادرست (misrepresentation) میتواند باعث inadmissible شناخته شدن متقاضی و رد شدن ویزا شود. در واقع، طبق قانون مهاجرت کانادا اگر شما inadmissible تشخیص داده شوید، افسر باید ویزا را صادر نکند.
- دلایل دیگر: بسته به نوع ویزا، دلایل خاص دیگری هم ممکن است مطرح شوند. برای مثال در ویزای تحصیلی، قانع نشدن افسر از هدف تحصیلی واقعی یا مناسب نبودن برنامه تحصیلی با پیشینه متقاضی؛ در ویزای کاری، عدم ارایه مدارک کافی دال بر بازگشت به کشور یا ضعف در نامه پیشنهاد شغلی؛ و در ویزای والدین، احتمال نیاز به منابع مالی بیشتر یا وابستگی شدید به کشور مقصد.
هر پروندهای ممکن است یک یا چند دلیل برای ریجکتی داشته باشد. فهمیدن دلیل/دلایل دقیق ریجکتی اهمیت زیادی دارد چون به شما نشان میدهد برای اقدام بعدی چه باید بکنید.
اهمیت آشنایی با دلایل ریجکت برای اقدام مجدد
زمانی که با ریجکتی ویزا مواجه میشوید، گام نخست این است که بدانید چرا درخواست شما رد شده است. اطلاع از دلایل مشخصشده توسط افسر مهاجرت به شما کمک میکند تصمیم بگیرید قدم بعدی چیست. اگر بدون رفع علت ریجکتی دوباره اقدام کنید، احتمالاً نتیجه تکرار خواهد شد. اداره مهاجرت کانادا صراحتاً اعلام کرده که ارسال مجدد همان درخواست بدون تغییر شرایط، نتیجهای نخواهد داشت. بنابراین:
- دلایل ذکرشده در نامه ریجکتی را با دقت بررسی کنید. این نامه معمولاً به صورت کلی دلایلی مانند عدم اطمینان از بازگشت یا ناکافی بودن مدارک مالی را عنوان میکند. هرچند ممکن است مختصر باشد، اما راهنمایی اولیه است.
- در صورت امکان، جزئیات بیشتر را از طریق نوتهای افسر (GCMS Notes) کسب کنید. شما میتوانید با ثبت یک درخواست دسترسی به اطلاعات (ATIP) یادداشتهای داخلی افسر پرونده را دریافت کنید. این یادداشتها گاهی حاوی توضیحات دقیقتری در مورد نگرانیهای افسر است (مثلاً ذکر شده که “سابقه سفر متقاضی صفر بود” یا “تمکن مالی اعلامشده قابل اثبات نبود”). البته دریافت این نوتها حدود ۳۰ تا ۹۰ روز زمان میبرد و اگر عجله دارید شاید نتوانید منتظر آنها بمانید.
- تحلیل کنید که آیا میتوانید دلایل ریجکتی را برطرف کنید. برخی مشکلات قابل حل هستند (مثلاً ارائه مدارک ملکی برای نشان دادن وابستگی یا افزایش مبلغ موجودی حساب). در مقابل، برخی موارد مانند سوءپیشینه کیفری یا سابقه مهاجرتی بد را نمیتوان فوراً تغییر داد و نیاز به اقدامات قانونی (مثل کلیرنس پلیس یا درخواست Rehabilitation) دارد.
- سپس تصمیم به اقدام مجدد بگیرید. اگر دلیل ریجکتی میتواند با مدارک تکمیلی یا تغییر شرایط رفع شود، شاید بهتر باشد دوباره درخواست ویزا دهید ولی اینبار با رفع نواقص و ذکر توضیحات کافی. اما اگر فکر میکنید افسر در حق شما اشتباه کرده (مثلاً مدرک مهمی را نادیده گرفته) یا تصمیم او غیرمنصفانه بوده، گزینههای دیگری مانند درخواست بازنگری یا اعتراض قضایی مطرح میشود که در ادامه شرح میدهیم.
به طور خلاصه، آگاهی از علت ریجکتی شانس موفقیت شما را در اقدام بعدی بالا میبرد. بدون این آگاهی، اقدام دوباره به منزله تکرار اشتباهات گذشته است. در واقع تنها زمانی مجدداً درخواست دهید که تغییر معناداری در شرایط یا مدارک خود ایجاد کرده باشید یا قصد دارید رویه اقدام را (مثلاً از طریق دادگاه یا بازنگری) عوض کنید.
تفاوت ریجکتی (Refusal) با رد شدن درخواست (Refusal vs. Rejection)
در ادبیات مهاجرتی به زبان انگلیسی و در میان متقاضیان، گاهی از دو واژه “Refusal” و “Rejection” استفاده میشود که هر دو به معنای رد شدن درخواست ویزا هستند. در فارسی محاورهای نیز ما واژه “ریجکت شدن” را به کار میبریم. اما از دید اداره مهاجرت کانادا این مفاهیم کمی متفاوتاند و دانستن این تفاوتها خالی از لطف نیست.
تعریف هر اصطلاح از دید اداره مهاجرت کانادا
از نظر اداره مهاجرت کانادا (IRCC)، زمانی که درخواست شما کامل بوده و بررسی شده اما در نهایت مردود میشود، اصطلاحاً Refusal (ریجکتی) رخ داده است. به عبارت دیگر، Refusal به معنای آن است که افسر مهاجرت پس از بررسی تمام مدارک و ارزیابی شرایط، تصمیم به رد درخواست گرفته و نامه ریجکتی صادر کرده است. در این نامه معمولاً عباراتی مانند “your application is refused” یا “we regret to inform you that…” دیده میشود. نکته مهم این است که در سوابق شما این ریجکتی ثبت میشود و در درخواستهای بعدی از شما درباره آن سوال خواهد شد (مثلاً در فرمها باید اعلام کنید که قبلاً ویزای کانادا یا کشور دیگری ریجکت شدهاید).
در مقابل، Rejection در کاربرد دقیقتر میتواند به حالتی اشاره کند که درخواست شما اساساً بررسی نشده و برگشت خورده است. اگر مدارک ارسالی ناقص باشند، فرمها امضا نداشته باشند، هزینههای مربوطه پرداخت نشده باشد یا معیارهای اولیه احراز نشوند، IRCC ممکن است پرونده را برگشت دهد بدون اینکه وارد مرحله بررسی محتوایی شود.
در این حالت معمولاً نامهای تحت عنوان نقص مدارک یا چکلیست بازگشت پرونده برای شما ارسال میشود که موارد کسری یا مشکلدار را توضیح میدهد. این وضعیت را میتوان “رد شدن به دلیل ناقصی پرونده” نامید. در واقع IRCC بیان میکند که اگر درخواست شما ناقص باشد، آن را بدون پردازش برمیگرداند. بسیاری از متقاضیان ممکن است به این نیز اصطلاحاً ریجکت شدن بگویند، اما تفاوت مهمی وجود دارد: در این حالت هیچ تصمیم مثبتی یا منفی درباره واجد شرایط بودن شما گرفته نشده، بلکه پرونده به دلیل نقص تشریفاتی بسته شده است.
بنابراین به طور خلاصه:
- Refusal (ریجکتی): پرونده کامل بوده، بررسی شده و افسر تصمیم منفی گرفته است. (رد شدن ماهوی)
- Rejection یا Return: پرونده ناقص بوده یا شرایط اولیه احراز نشده، بررسی عمیق صورت نگرفته و درخواست برگشت داده شده است. (رد شدن شکلی/اداری)
تاثیر رفیوزال و ریجکتی بر شانس اقدام دوباره
تفاوت Refusal و Rejection از حیث اقدام مجدد نیز حائز اهمیت است. اگر درخواست شما برگشت داده شده (Rejected/Returned)، خوشبختانه این مورد سابقه منفی در پرونده مهاجرتی شما محسوب نمیشود به آن معنا که انگار اصلاً تصمیمی علیه شما ثبت نشده است. شما میتوانید پس از رفع نقصها تقریباً بلافاصله دوباره درخواست خود را ارسال کنید. حتی IRCC به متقاضیان توصیه میکند که مدارک ناقصی را که باعث بازگشت پرونده شده بود تکمیل کرده و همراه با نامه توضیح، درخواست را مجدداً ارسال کنند. به بیان دیگر، در این سناریو تمرکز صرفاً بر رفع نقصهای اداری است و شانس موفقیت پرونده پس از تکمیل مدارک همچنان خوب است، چون از نظر واجد شرایط بودن هنوز ارزیابی منفیای صورت نگرفته است.
اما اگر درخواست شما ریجکت شده (Refused) و یک نامه ریجکتی رسمی دریافت کردهاید، موضوع جدیتر است. این ریجکتی در سابقه شما ثبت شده و افسران در آینده آن را مد نظر قرار میدهند. بنابراین:
- درخواست مجدد بدون تغییر شرایط، توصیه نمیشود. همانطور که ذکر شد، باید ابتدا مشکلات مطرحشده را برطرف کنید. درخواست مجدد تنها وقتی مفید است که تغییر قابل توجهی در مدارک یا اوضاع شما رخ داده باشد (مثلاً رفع یک مانع قانونی یا اضافه کردن اسناد جدید).
- ریجکتی قبلی را در درخواست جدید توضیح دهید. در فرمهای جدید، حتماً اعلام کنید قبلاً ریجکت شدهاید و در یک نامه همراه (Letter of Explanation) مختصراً توضیح دهید که چگونه به نگرانیهای افسر قبلی رسیدگی کردهاید. نادیده گرفتن ریجکتی قبلی میتواند خودش مصداق پنهانکاری تلقی شود و مشکلساز شود.
- ریجکتی ممکن است نیاز به استراتژی متفاوت داشته باشد. اگر معتقدید تصمیم افسر اشتباه بوده، شاید به جای صرفاً ارسال همان درخواست با مدارک بیشتر، بهتر باشد روش اعتراض رسمی را انتخاب کنید. در ادامه درباره اعتراض در دادگاه فدرال یا درخواست بازنگری صحبت خواهیم کرد.
در کل، Rejection (برگشت پرونده) اثری منفی بر اعتبار شما ندارد جز اتلاف وقت؛ اما Refusal (ریجکتی) یک امتیاز منفی مهاجرتی محسوب میشود که باید با دقت برای جبران آن در آینده برنامهریزی کنید.
شرایط اعتراض به ریجکتی ویزا در دادگاه فدرال کانادا (Court)
اگر فکر میکنید در تصمیم ریجکتی پرونده شما اشتباهی صورت گرفته یا غیرمنصفانه بوده است، یکی از راهها اعتراض به دادگاه فدرال کانادا از طریق فرایندی به نام بازبینی قضایی (Judicial Review) است. در این بخش شرایط و ضوابط این اقدام را بررسی میکنیم. توجه داشته باشید که اعتراض قضایی همانند یک فرجامخواهی حقوقی است و با ارسال درخواست عادی ویزا تفاوت اساسی دارد. همچنین این فرایند بیشتر برای تصمیمات نهایی اداری (مثل ریجکت شدن ویزا، رد پناهندگی و …) به کار میرود و قواعد خاص خود را دارد.
چه زمانی میتوان به دادگاه فدرال مراجعه کرد؟
حق مراجعه به دادگاه فدرال برای بازبینی بسیاری از تصمیمات مهاجرتی در قانون مهاجرت کانادا پیشبینی شده است. اما این به معنای امکان اعتراض به هر تصمیمی در هر زمانی نیست. موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- نبود راه جایگزین اعتراض اداری: اصولاً زمانی میتوانید به دادگاه فدرال شکایت کنید که راهکار اداری دیگری برای اعتراض نداشته باشید. برای مثال، برخی تصمیمات مهاجرتی مثل ریجکت شدن اسپانسرشیپ همسر یا ریجکت شدن پناهندگی، دارای حق اعتراض در دادگاههای مهاجرتی (هیأت مهاجرت و پناهندگی – IRB) هستند. در چنین مواردی معمولاً ابتدا باید از آن مسیر استفاده کنید. اما برای اکثر ویزاهای موقت (توریستی، دانشجویی، کاری) هیچ پروسه تجدیدنظر داخلی وجود ندارد و تنها مسیر ممکن جهت تغییر نتیجه، درخواست مجدد یا اقدام قضایی در دادگاه فدرال است.
- وجود اشتباه در تصمیم یا ناعادلانه بودن آن: دادگاه فدرال صرفاً زمانی در تصمیم افسر مداخله میکند که متقاعد شود تصمیم اشتباه یا ناعادلانه بوده است. این اشتباه ممکن است خطای حقوقی (مثلاً تفسیر نادرست قانون)، بیتوجهی به شواهد مهم، یا نقض انصاف در فرایند بررسی (مثلاً ندادن فرصت پاسخ به متقاضی در مواجهه با یک نگرانی) باشد. اگر صرفاً مدارک شما ضعیف بوده یا شرایط لازم را نداشتهاید، دادگاه مداخله نخواهد کرد. در چنین حالتی راه درست، تقویت مدارک و ارسال درخواست جدید است.
- رعایت مهلتهای قانونی: مراجعه به دادگاه باید در بازه زمانی مشخصی پس از دریافت جواب ریجکتی انجام شود که در قانون تعیین شده است. اگر خارج از این مهلت اقدام کنید، شانس شما برای بررسی پرونده بسیار کم میشود (جز در شرایط استثنایی با اجازه ویژه دادگاه). به طور معمول، برای تصمیماتی که خارج از کانادا گرفته شدهاند ۶۰ روز و برای تصمیمات داخل کانادا ۱۵ روز از تاریخ اطلاع از تصمیم فرصت دارید که درخواست بازبینی قضایی را ثبت کنید. (جزئیات مهلتها و عواقب از دست دادن آنها در بخش “زمانبندی اعتراض” آمده است.)
در نتیجه، زمانی به دادگاه فدرال مراجعه کنید که: ۱) از وجود یک خطای جدی یا بیانصافی در تصمیم مطمئنید؛ ۲) هیچ راه اعتراض داخلی دیگری ندارید یا آن را طی کردهاید؛ ۳) هنوز مهلت قانونی باقی است یا در صورت گذشتن مهلت، دلیل موجهی برای تأخیر دارید.
مدارک و مستندات لازم برای اعتراض
اقدام برای بازبینی قضایی یک فرآیند رسمی حقوقی است و نیاز به آمادهسازی مدارک و مستندات جامعی دارد. بر خلاف ارسال مجدد درخواست ویزا که صرفاً به مدارک شخصی مربوط میشود، در اعتراض قضایی شما باید پرونده حقوقی خود را تشکیل دهید. مهمترین مواردی که در این پرونده نیاز است عبارتاند از:
- تصمیم کتبی ریجکتی: اولین مدرک، همین نامه ریجکتی یا ایمیل رد درخواست است که نشان میدهد تصمیم منفی و تاریخ ابلاغ آن چه زمانی بوده است. این سند نقطه شروع محاسبه مهلت اعتراض نیز محسوب میشود.
- پرونده کامل درخواست اولیه: دادگاه فقط بر مبنای اطلاعاتی که در زمان تصمیمگیری در اختیار افسر بوده قضاوت میکند. بنابراین باید کپی کامل تمام مدارک و فرمهایی که در درخواست ویزای خود ارائه کرده بودید را آماده کنید. این شامل فرمهای درخواست، ضمایم، مکاتبات، نتیجه بیومتریک و هر چیز دیگری است که پرونده شما را تشکیل میداد. اگر برخی اسناد در اختیار ندارید، میتوانید از طریق درخواست ATIP آنها را از اداره مهاجرت دریافت کنید.
- یادداشتهای افسر (در صورت دسترسی): اگر پیشتر موفق به دریافت نوتهای افسر پرونده (GCMS Notes) شدهاید، این یادداشتها میتواند به درک بهتر خطای صورتگرفته کمک کند. مثلاً ممکن است در نوتها ذکر شده باشد افسر یک مدرک را مشاهده نکرده یا اشتباهاً مطلبی را متوجه نشده است. وجود این مدارک در پرونده قضایی الزامی نیست اما در تدوین استدلالها بسیار مفید است.
- دادخواست یا درخواست رسمی به دادگاه (Notice of Application): این یک سند حقوقی تنظیمشده است که در آن شما از دادگاه فدرال درخواست میکنید تصمیم اداره مهاجرت را بازبینی کند. در این درخواست، باید مشخصات طرفین (شما و اداره مهاجرت)، مشخصات تصمیم مورد اعتراض (شماره فایل، تاریخ تصمیم، افسر مربوطه تا حد امکان) و دلایل اعتراض درج شود. دلایل اعتراض همان استدلالهای قانونی شما هستند که توضیح میدهند چرا تصمیم افسر نادرست یا ناعادلانه بوده است (مثلاً افسر مدرکی را نادیده گرفته، استدلال غیرمنطقی داشته یا مقررات را درست بهکار نبرده است).
- اظهارات مشروح و مستندات پشتیبان: معمولاً وکیل یا مشاور شما یک لایحه توضیحی (Memorandum of Argument) تهیه میکند که به طور مفصل استدلالهای حقوقی و شواهد پرونده را تشریح میکند. به همراه آن، ممکن است سوگندنامه (Affidavit) شما یا افراد مطلع هم ضمیمه شود که حاوی اظهارات قسمخورده در مورد حقایق پرونده است. هر مدرک مستند دیگری (مثلاً قوانین، رویهها، سابقه تصمیمات مشابه در دادگاه) که به نفع شما باشد نیز ممکن است اضافه شود تا قضات با یک نگاه کلی پرونده را ببینند.
- فرمها و رسیدهای لازم: فرمهای مخصوص دادگاه (نظیر فرم درخواست IR-1 برای امور مهاجرتی) باید پر شود. همچنین رسید پرداخت هزینه دادرسی (در حال حاضر ۵۰ دلار کانادا هزینه ثبت درخواست بازبینی قضایی است) و مدارک ابلاغ (نشاندهنده اینکه شما دادخواست را به اداره مهاجرت ابلاغ کردهاید) لازم است.
به دلیل پیچیدگی این مدارک و اهمیت تنظیم صحیح آنها، معمولاً توصیه میشود از یک وکیل دادگستری متخصص مهاجرت یا مشاور با تجربه کمک بگیرید. کوچکترین اشتباه در تهیه یا ابلاغ این اسناد ممکن است به رد شدن درخواست شما توسط دادگاه به دلایل شکلی منجر شود.
محدودیتها و استثناها
اعتراض در دادگاه فدرال راهکار قدرتمندی است، اما محدودیتها و استثناهای مهمی دارد که باید آنها را در نظر بگیرید:
- دادگاه فدرال جایگزین افسر مهاجرت نمیشود: بسیار مهم است بدانید که قاضی دادگاه فدرال قرار نیست خودش ویزا را برای شما صادر کند یا به جای افسر تصمیم بگیرد که آیا شما واجد شرایط ویزا هستید یا خیر. نقش دادگاه صرفاً بررسی درستی فرایند و تصمیمگیری افسر است. اگر دادگاه تشخیص دهد که تصمیم افسر مشکلی نداشته، اعتراض شما رد میشود و ریجکتی به قوت خود باقی است. اگر دادگاه خطایی بیابد، معمولاً حکم به بازگشت پرونده به اداره مهاجرت برای بررسی مجدد توسط یک افسر دیگر میدهد. این به آن معنا نیست که افسر جدید الزاماً باید به شما ویزا بدهد، بلکه فقط موظف است تصمیم قبلی را کنار گذاشته و دوباره با در نظر گرفتن نکات دادگاه تصمیمگیری کند.
- عدم امکان ارائه مدارک یا دلایل جدید در دادگاه: بازبینی قضایی بر پایه سوابق موجود انجام میشود. شما نمیتوانید در دادگاه برای اولین بار مدرکی را ارائه کنید که در پرونده اولیه نبوده است (مگر در موارد بسیار خاص مرتبط با عدالت رویهای). به طور مثال، اگر ویزای شما به خاطر کمبود تمکن مالی ریجکت شده، بعداً نمیتوانید در دادگاه صورت حساب بانکی جدید ارائه دهید؛ بلکه باید نشان دهید افسر در ارزیابی همان مدارک قبلی اشتباه کرده است. لذا اگر فکر میکنید با مدارک جدید میتوانید افسر را قانع کنید، احتمالاً مسیر مناسبتر درخواست مجدد ویزا است نه دادگاه.
- هزینهبر و زمانبر بودن فرایند: اعتراض قضایی یک پروسه چند ماهه (گاه بالای یک سال) است که مستلزم هزینه دادرسی و حقالوکاله وکیل میباشد. همه متقاضیان توانایی مالی یا روحیه درگیر شدن در دعوای قضایی را ندارند. بنابراین از خود بپرسید آیا ارزشش را دارد؟ اگر ریجکتی صرفاً به خاطر نقص مدارک یا قانع نشدن افسر بوده و شما اکنون مدارک بهتری دارید، شاید یک درخواست جدید کمهزینهتر و سریعتر به نتیجه برسد. اعتراض قضایی را بیشتر زمانی انتخاب کنید که معتقدید در حق شما اجحاف شده و میخواهید نه تنها برای خود بلکه برای ایجاد یک سابقه (پرسیedent) مبارزه کنید – یا در شرایطی که گزینه دیگری ندارید.
- استثنا: موارد قابل اعتراض در مراجع دیگر: همانطور که گفته شد، برخی تصمیمات مهاجرتی (مثل ریجکت شدن درخواست اقامت دائم از طریق اسپانسرشیپ اعضای خانواده، یا لغو اقامت دائم به دلیل عدم حضور کافی) مستقیماً قابل اعتراض در هیأت مهاجرت و پناهندگی (IRB) هستند. این یک مرجع شبهقضایی تخصصی است و دادگاه فدرال معمولاً تنها پس از طی شدن آن مراحل وارد عمل میشود. توضیح این موارد خارج از بحث ماست، اما به طور خلاصه اگر راهی برای اعتراض اداری دارید از آن استفاده کنید (چرا که در آنجا حتی میتوانید مدارک جدید ارائه دهید و شانس تجدیدنظر ماهوی دارید)، و دادگاه فدرال را به عنوان مرحله بعدی مد نظر داشته باشید.
در مجموع، اعتراض به دادگاه فدرال ابزاری برای احقاق حق در برابر اشتباهات آشکار یا بیعدالتیهاست، اما همه پروندهها مناسب این مسیر نیستند. در ادامه با جزئیات مراحل انجام اعتراض قضایی آشنا میشویم تا تصویر روشنتری از این فرایند داشته باشید.
مراحل اعتراض به ریجکتی ویزای کانادا
اعتراض به ریجکتی ویزا در دادگاه فدرال شامل مراحل و گامهای متعددی است که باید به ترتیب و در مهلت مقرر انجام شود. در این بخش، این مراحل را از زمان دریافت جواب منفی تا صدور رأی دادگاه مرور میکنیم:
بررسی پرونده و دلایل افسر مهاجرت
گام ۱: ارزیابی اولیه پرونده. پس از دریافت نامه ریجکتی، ابتدا باید با دقت تمام دلایل ذکر شده توسط افسر را بررسی کنید (همانطور که پیشتر گفتیم، این دلایل راهنمای شما در ادامه راه هستند). اگر امکان دارد، یادداشتهای داخلی افسر (GCMS) را نیز تهیه کنید تا تصویر کاملتری داشته باشید. در این مرحله معمولاً مشاور یا وکیل مهاجرت میتواند بسیار کمککننده باشد. یک متخصص با تجربه با دیدن نامه ریجکتی و شناخت قوانین و رویههای اداره مهاجرت، میتواند تشخیص دهد که آیا دلیل ارائهشده موجه و مطابق مقررات است یا خیر.
گام ۲: تصمیمگیری درباره امکان اعتراض. پس از تحلیل پرونده، باید تصمیم بگیرید که آیا اعتراض قضایی شانس موفقیت دارد یا خیر. معیارهای کلیدی این تصمیم عبارتاند از:
- آیا اشتباه مشخصی در استدلال یا اقدام افسر وجود دارد؟ (مثلاً نادیده گرفتن مدرکی که ارائه شده، یا اظهارنظری کاملاً خلاف شواهد)
- آیا افسر قانون یا مقررات را اشتباه اعمال کرده است؟ (مثلاً شرطی را از شما خواسته که در قانون نیامده، یا معیاری بیش از حد سختگیرانه اعمال کرده است)
- آیا در فرایند بررسی نقض انصاف رخ داده است؟ (مثلاً بدون اینکه فرصت رفع ابهام به شما داده شود، پرونده را رد کردهاند در حالی که عرفاً باید استعلام یا مصاحبه میشد)
- و در نهایت، آیا این ایراد آنقدر مهم است که بتواند نظر یک قاضی را جلب کند؟
اگر پاسخ این پرسشها مثبت باشد، احتمالاً پرونده شما قابل اعتراض است. در غیر این صورت، وکیل ممکن است به شما توصیه کند به جای دادگاه، مسیر درخواست مجدد یا درخواست بازنگری داخلی را پیش بگیرید.
تهیه لایحه یا اپلیکیشن برای دادگاه
پس از اینکه تصمیم گرفتید پرونده را به دادگاه ببرید، باید در مهلت مقرر درخواست رسمی خود را ثبت کنید. این مرحله شامل اقدامات زیر است:
۱. تهیه و ثبت دادخواست بازبینی قضایی: این دادخواست (Notice of Application) باید ظرف ۱۵ روز کاری پس از دریافت تصمیم (اگر در کانادا هستید) یا ۶۰ روز (اگر تصمیم در خارج کانادا گرفته شده) به دادگاه فدرال تسلیم شود. در دادخواست، ضمن اشاره به جزئیات تصمیم مورد اعتراض، دلایل خود برای درخواست بازبینی را فهرست میکنید. همانطور که پیشتر گفتیم، دلایل باید بر مبنای عدم انصاف یا غیرمنطقی بودن تصمیم یا خطای قانونی باشد.
۲. پرداخت هزینه و ابلاغ به طرف مقابل: همزمان با ثبت دادخواست، شما باید هزینه تعیینشده (۵۰ دلار) را بپردازید و یک نسخه از دادخواست را به وکیل دولت (وزارت دادگستری کانادا که نماینده IRCC است) ابلاغ (سرو) کنید. طبق قانون، پس از ثبت، شما ۱۰ روز فرصت دارید تا مدرک ابلاغ را به دادگاه ارائه دهید که نشان میدهد نسخهای از دادخواست را به طرف مقابل رساندهاید.
۳. دریافت پاسخ اولیه طرف مقابل: اداره مهاجرت (طرف مقابل شما در این دعوا) معمولاً ظرف ۱۰ روز پس از ابلاغ، یک اعلام حضور (Notice of Appearance) ارسال میکند که یعنی در دعوا شرکت خواهد کرد. در مواردی هم ممکن است دولت تصمیم بگیرد از دفاع صرفنظر کند و ریجکتی را مجدداً بررسی کند، اما این نادر است. همچنین اگر افسر مهاجرت در زمان تصمیم دلایل کتبی مفصلی نداده باشد (مثلاً فقط تیکمارکهای فرم را علامت زده باشد)، دادگاه از اداره مهاجرت خواهد خواست که دلایل تکمیلی کتبی افسر را ارائه دهد. این دلایل همان چیزی است که در GCMS Notes وجود دارد و حالا به صورت رسمی به دادگاه و شما ارائه خواهد شد.
4. تهیه پرونده مستندات (Applicant’s Record): با دریافت دلایل افسر و اطمینان از حضور طرف مقابل، شما باید پرونده مستندات خود را تکمیل و به دادگاه تسلیم کنید. به تازگی (مه ۲۰۲۵) زمان بیشتری برای تکمیل این پرونده در نظر گرفته شده و اکنون تا ۷۵ روز از تاریخ ثبت دادخواست فرصت دارید که همه مدارک و استدلالهای خود را به دادگاه ارائه دهید. در این پرونده مواردی چون نسخه کامل درخواست ویزا، نامه ریجکتی، مکاتبات، مدارک پشتیبان، سوگندنامه شما و لایحه استدلالی وکیل قرار میگیرد. هدف این است که قاضی با مطالعه این مجموعه، تصویر جامع پرونده و استدلالهای هر دو طرف را داشته باشد.
5. پاسخ طرف مقابل و مرحله اجازه: پس از آنکه پرونده مستندات خود را ارائه کردید، طرف مقابل (دولت) نیز فرصت دارد پاسخ خود را همراه با هر مدرک و استدلالی که دارد ارائه کند (معمولاً ۳۰ روز فرصت دارند). سپس نوبت به تصمیمگیری در مورد مرحله اول یعنی اجازه (Leave) میرسد. یک قاضی دادگاه فدرال پرونده شما و دفاع دولت را بررسی میکند و تصمیم میگیرد که آیا اعتراض شما ارزش رسیدگی در جلسه حضوری را دارد یا خیر. این مرحله بدون حضور شما انجام میشود و قاضی صرفاً بر اساس مدارک مکتوب تصمیم میگیرد. اگر قاضی تشخیص دهد دلایل شما کافی نیستند، درخواست اجازه رد میشود و پرونده مختومه خواهد شد. در این حالت متأسفانه شما دیگر شانسی برای ادامه پروسه ندارید و ریجکتی پابرجا میماند. اما اگر قاضی با شما همنظر باشد که احتمالا خطایی رخ داده، اجازه بازبینی قضایی صادر میشود و پرونده وارد مرحله بعدی خواهد شد.
روند رسیدگی در دادگاه فدرال
پس از صدور اجازه (Leave)، پرونده شما به مرحله رسیدگی نهایی (Judicial Review) میرود که در واقع روز دادگاه شما محسوب میشود:
- تعیین زمان و مکان جلسه دادگاه: دادگاه فدرال یک تاریخ برای جلسه استماع تعیین میکند. معمولاً جلسات بازبینی قضایی مهاجرتی کوتاه (حدود ۱ تا ۲ ساعت) و بدون حضور هیئت منصفه هستند. ممکن است جلسه به صورت حضوری در تورنتو، ونکوور، مونترآل یا شهری دیگر برگزار شود یا در برخی موارد از طریق ویدئوکنفرانس انجام شود.
- حضور در جلسه و ارائه استدلالها: در روز مقرر، وکیل شما و وکیل دولت در برابر قاضی فدرال حاضر میشوند. هر طرف به طور شفاهی استدلالهای خود را بیان میکند و قاضی ممکن است سوالاتی بپرسد. شما به عنوان متقاضی معمولاً صحبت نمیکنید (مگر اینکه خودتان بدون وکیل پرونده را جلو برده باشید که توصیه نمیشود). این جلسه بیشتر شبیه مناظره حقوقی میان وکیل دو طرف است که یکی سعی میکند تصمیم افسر را غیرمنصفانه یا اشتباه جلوه دهد و دیگری از تصمیم دفاع میکند.
- صدور رأی دادگاه: پس از شنیدن استدلالها، قاضی ممکن است همان روز رأی خود را شفاهی اعلام کند یا تصمیمگیری را به تاریخ دیگری موکول نماید. در هر صورت، نتیجه نهایی یکی از دو حالت خواهد بود:
- رد اعتراض (Dismissal): یعنی قاضی قانع نشده که خطایی صورت گرفته است. در این صورت ریجکتی تأیید میشود و پرونده بسته خواهد شد. شما دیگر نمیتوانید برای همین موضوع به دادگاه فدرال مراجعه کنید (مگر در موارد بسیار نادر به دادگاه استیناف فدرال) و تنها راه باقیمانده اقدام اداری مثل درخواست مجدد خواهد بود.
- پذیرش اعتراض (Allow/Grant): یعنی قاضی تشخیص داده که حق با شماست و تصمیم اداره مهاجرت دارای ایراد بوده است. توجه کنید که در این حالت قاضی خودش ویزا صادر نمیکند، بلکه حکم میدهد که تصمیم قبلی نقض شود و پرونده برای بررسی مجدد به اداره مهاجرت ارجاع شود. این بررسی مجدد باید توسط یک افسر جدید و با در نظر گرفتن نکات ذکرشده توسط دادگاه صورت گیرد. بعد از رأی دادگاه، معمولاً پرونده شما دوباره در صف بررسی قرار میگیرد و طی چند هفته یا ماه نتیجه جدید اعلام میشود. اگر نکات دادگاه درست رعایت شوند ممکن است اینبار ویزا صادر شود، اما تضمینی در کار نیست و افسر جدید میتواند باز هم با دلایل موجه تصمیم به رد پرونده بگیرد (هرچند نادیده گرفتن صریح راهنمایی دادگاه هم ریسک خودش را برای اداره مهاجرت دارد).
فرایند فوق چکیدهای از مراحل بازبینی قضایی بود. این مسیر پیچیده، حقوقی و زمانبر است و برای موفقیت در آن معمولاً حضور یک وکیل مجرب ضروری است. در صورتی که در فکر چنین اقدامی هستید، حتماً مشاوره حقوقی بگیرید تا شانستان را ارزیابی کنید.
درخواست بازنگری (Reconsideration Request)
علاوه بر اعتراض از طریق دادگاه، راه دیگری که پیش روی برخی متقاضیان قرار دارد درخواست بازنگری یا تجدیدنظر اداری غیررسمی به خود اداره مهاجرت است. این روش که به آن Reconsideration Request میگویند، در واقع نامه یا درخواستی است که مستقیماً به دفتر ویزا یا مرکز صدور ویزا ارسال میکنید و از آنها میخواهید در تصمیم خود تجدیدنظر کنند. در ادامه تفاوت این شیوه با اعتراض قضایی، موارد استفاده منطقی آن و نمونههایی از سناریوهای موفق را بررسی میکنیم.
تفاوت بازنگری با اعتراض در دادگاه
ماهیت غیررسمی در مقابل رسمی: بزرگترین تفاوت درخواست بازنگری با اعتراض دادگاهی در این است که بازنگری یک درخواست خودمانی و غیررسمی از اداره مهاجرت است، در حالی که اعتراض دادگاهی یک فرآیند رسمی قانونی علیه اداره مهاجرت محسوب میشود. در بازنگری شما از همان افسر یا مدیران او تقاضا میکنید لطفاً پرونده را دوباره بررسی کنند؛ اما در دادگاه، شما به قاضی مستقل شکایت میبرید که این اداره در حق شما خطا کرده است.
نیاز به تشریفات کمتر: برای درخواست بازنگری معمولاً فرم یا هزینه خاصی وجود ندارد. شما صرفاً یک نامه محترمانه حاوی توضیحات خود و دلایل اینکه فکر میکنید تصمیم اشتباه بوده تهیه میکنید و مدارکی که لازم است ضمیمه میکنید. این نامه را از طریق ایمیل یا پورتال مربوطه به دفتر صدور ویزا ارسال میکنید. اما اعتراض قضایی همانطور که دیدیم مملو از تشریفات و فرم و هزینه و مهلتهای سختگیرانه است.
اختیار تام افسر در برابر نظارت قضایی: در بازنگری، تصمیمگیرنده همان مرجع صادرکننده تصمیم (مثلاً رئیس بخش ویزا) است و اختیارات کاملی در پذیرش یا رد درخواست شما دارد. در واقع بازنگری یک امتياز صلاحدیدی است و افسر میتواند حتی بدون پاسخ دادن، درخواست شما را نادیده بگیرد یا ماهها عقب بیندازد. هیچ الزام قانونی برای آنها وجود ندارد که حتماً نتیجه را تغییر دهند یا حتی پاسخی بدهند. اما در دادگاه فدرال، اداره مهاجرت اگر ببازد مجبور به تمکین از حکم دادگاه است و نمیتواند آن را نادیده بگیرد.
امکان پیگیری همزمان: از آنجا که درخواست بازنگری روند رسمی به حساب نمیآید، ارسال آن مانع از اقدامهای دیگر شما نمیشود. شما میتوانید همزمان که درخواست بازنگری میدهید، اعتراض دادگاهی هم ثبت کنید یا حتی درخواست جدید ویزا ارسال کنید. این کار گاهی برای افزایش شانس انجام میشود؛ مثلاً وکیل شما ممکن است ابتدا درخواست بازنگری بدهد تا شاید افسر با دیدن استدلالها خودش راضی شود اشتباه را جبران کند، ولی همزمان مهلت دادگاه را هم از دست ندهید و درخواست قضایی را نیز ثبت کنید که اگر افسر پاسخ نداد یا رد کرد، پروندهتان در دادگاه پیش برود.
هزینه و زمان: درخواست بازنگری تقریباً بیهزینه است (جز هزینههای احتمالی وکیل) و از نظر زمانی هم تهیه آن خیلی سریعتر از تنظیم دادخواست قضایی است. با این حال پاسخ گرفتن از آن نامعلوم است؛ ممکن است دو هفتهای جواب بدهند یا چندین ماه هیچ پاسخی نیاید. دادگاه زمانبندی مشخصتری دارد اما همانطور که گفتیم میتواند یک سال یا بیشتر طول بکشد.
چه زمانی درخواست بازنگری منطقیتر است؟
با توجه به تفاوتهای بالا، منطقی است در مواردی ابتدا یا به جای دادگاه، درخواست بازنگری را مد نظر قرار دهیم. تجربه نشان داده بازنگری در سناریوهای زیر مفیدتر است:
- اشتباهات آشکار یا قابل اثبات در پرونده: اگر باور دارید افسر یک خطای واضح در بررسی پرونده شما مرتکب شده که به سادگی با نگاه دوباره قابل اصلاح است، بازنگری گزینه مناسبی است. برای مثال، اگر در نامه ریجکتی آمده که “مدرک الف ارائه نشده بود” در حالی که شما همان مدرک را در پرونده داشتید، میتوانید در درخواست بازنگری به شماره صفحه پرونده یا نام فایل مدرک اشاره کنید و مودبانه توضیح دهید که مدرک مربوطه موجود بوده و لطفاً تصمیم خود را با در نظر گرفتن آن اصلاح کنند. یا مثلاً اگر افسر ملیت شما را در نامه اشتباه نوشته (نشان از امکان اشتباه گرفتن پرونده)، اینها مواردی است که احتمال میرود با تذکر شما، افسر یا سرپرست وی مایل به بازبینی شوند.
- موارد جزئی قابل توضیح: گاهی دلایل ریجکتی آنقدر جدی نیستند و بیشتر به نوعی سوءتفاهم یا کمبود جزئی در مدارک مربوط میشوند. برای مثال، افسر قانع نشده که شما بودجه کافی دارید چون پرینت حساب شما مبالغ ورود و خروج زیادی داشته؛ در این حالت شاید با ارائه یک توضیح کتبی تکمیلی درباره منبع پولها و گردش مالی بتوانید نگرانی را رفع کنید. یا در مورد ویزای تحصیلی، اگر افسر هدف شما را از تحصیل صادقانه ندانسته، شاید با نوشتن یک نامه انگیزهنامه مفصلتر در بازنگری بتوانید نظرشان را جلب کنید. البته توجه کنید که IRCC معمولاً مدارک کاملاً جدید را در بازنگری نمیپذیرد، بلکه باید روی توضیح یا برجسته کردن همان اطلاعات قبلی تمرکز کنید.
- عدم امکان اقدام قضایی یا فوری بودن موضوع: برخی متقاضیان توان مالی یا زمانی برای درگیر شدن در پرونده دادگاه را ندارند. برای آنها بازنگری تنها شانس است. همچنین اگر مثلاً پذیرش دانشگاه یا تاریخ رویدادی نزدیک است و زمان برای دادگاه کافی نیست، میتوان شانس بازنگری را امتحان کرد چون در بهترین حالت شاید سریعتـر پاسخ بدهند.
در مقابل، درخواست بازنگری در شرایط زیر احتمالاً اتلاف وقت است:
- دلایل ریجکتی ماهیتی و جدی هستند: مثل این که افسر به طور کلی به قصد شما برای برگشت شک دارد یا سابقه سفر ناکافی را دلیل ریجکتی آورده است. اینها مواردی نیست که با یک نامه رفع شود؛ یا باید شرایطتان تغییر کند یا به دادگاه بروید که بگویید تصمیم غیرمنطقی بوده (اگر واقعاً همینطور باشد).
- مدارک مهمی را در پرونده اولیه ارائه نکرده بودید: اگر چیزی را نفرستاده بودید و الان میخواهید بفرستید (مثلاً گواهی اشتغال یا سند ملکی)، بازنگری راه مناسبی نیست چون افسران طبق سیاست داخلی معمولاً مدرک جدید را نمیپذیرند و میگویند دوباره درخواست دهید. در این حالت بهتر است واقعاً درخواست جدیدی با پرونده کاملتر ثبت کنید تا اینکه نامهنگاری را پیش ببرید.
نمونه سناریوهای موفق در بازنگری
برای درک بهتر کارایی درخواست بازنگری، چند مثال عملی از سناریوهایی که در آنها این روش موفق بوده است را مرور میکنیم:
- مثال ۱: نادیده گرفتن مدرک ارائهشده. فردی درخواست ویزای توریستی داده و دعوتنامه و مدارک مالی کاملی ارائه کرده است. افسر ویزا درخواست را به دلیل “عدم ارائه مدارک مالی کافی” ریجکت میکند. به نظر میرسد افسر بخشی از مدارک آپلودشده (مثلاً صورتحساب یک حساب بانکی) را مشاهده نکرده است. در این حالت، متقاضی یا وکیلش میتوانند در نامه بازنگری با ذکر جزئیات (مثلاً “مدرک X به نام BankStatement.pdf حاوی مانده حساب Y ریال در تاریخ فلان در پورتال آپلود شده بود“) نشان دهند که مدرک لازم وجود داشته است. احتمال دارد افسر یا سرپرست وی با دریافت این نامه، به اشتباه پی ببرند و پرونده را مجدداً باز کرده و این بار تأیید کنند.
- مثال ۲: تصحیح اشتباه واقعیتها. در پرونده ویزای دانشجویی، افسر در نامه ریجکتی ذکر کرده “متقاضی در اظهارنامه خود داشتن وابستگان را ذکر نکرده، در حالی که سوابق نشان میدهد متأهل است“. اما در واقع شما مجرد هستید و اشتباهی رخ داده است (شاید افسر پرونده شما را با دیگری قاطی کرده). اینگونه خطاهای واضح را میتوان با مدارک (مثلاً کپی شناسنامه یا تأیید وضعیت تأهل) در یک درخواست بازنگری گوشزد کرد. اغلب در چنین مواردی اداره مهاجرت سریع واکنش نشان میدهد چون اشتباه از جانب آنها بوده است.
- مثال ۳: ارائه توضیح برای موارد مبهم. یک متقاضی ویزای کار موقت ممکن است به خاطر “عدم اطمینان از اصالت پیشنهاد کار” ریجکت شود. اگر شما نامه پیشنهاد شغلی معتبری داشتید ولی افسر به آن شک کرده، در درخواست بازنگری میتوانید از کارفرمای خود بخواهید یک تأییدیه یا توضیح تکمیلی ارائه دهد تا سوءظن برطرف شود. این مدرک در واقع جدید است اما در حکم توضیح پیشنهاد کار اولیه است. چنانچه کارفرما مثلاً ایمیلی به سفارت بزند و تضمین کند که پیشنهاد شغلی واقعی است، احتمال دارد افسر تجدیدنظر کند.
تجربه نشان داده که موفقیت در بازنگری، هرچند نامحتمل ولی ممکن است. به گفته وکلای مهاجرت، احتمال پذیرش درخواستهای بازنگری معمولاً پایین (گاهاً زیر ۱۰-۱۵٪) برآورد میشود، چرا که افسران تمایل ندارند تصمیم همکاران خود را نقض کنند مگر اینکه حقیقتاً متوجه اشتباه فاحشی شوند. بنابراین همیشه همزمان فکر جایگزین (مثل درخواست مجدد) باشید. اما به هر حال، ارسال یک درخواست بازنگری خوب تنظیمشده ضرری ندارد و در بهترین حالت میتواند نتیجه دلخواه را بدون طی مراحل پرهزینه دادگاه برای شما به ارمغان بیاورد.
زمانبندی اعتراض به ریجکتی ویزا
زمان در موضوع اعتراض به ریجکتی نقش بسیار مهمی دارد. چه بخواهید درخواست بازنگری بدهید و چه قصد مراجعه به دادگاه فدرال داشته باشید، باید مهلتها و زمانبندیها را بشناسید تا فرصت خود را از دست ندهید. در این بخش به مهلت قانونی اعتراض و پیامدهای از دست دادن آن میپردازیم.
مهلت قانونی برای ثبت اعتراض
همانطور که قبلاً اشاره شد، قانون مهاجرت کانادا برای طرح درخواست بازبینی قضایی در دادگاه فدرال مهلتهای مشخصی را تعیین کرده است. این مهلتها از لحظهای که از تصمیم ریجکتی خود مطلع میشوید محاسبه میشوند (معمولاً تاریخ روی نامه یا ایمیل ریجکتی):
- تصمیمات صادره در داخل کانادا: ۱۵ روز تقویمی فرصت دارید که دادخواست بازبینی قضایی (Notice of Application) خود را ثبت کنید. به عنوان مثال، اگر داخل کانادا درخواست تمدید ویزا داده بودید و ریجکت شده، یا در مرز به شما اجازه ورود ندادهاند، فقط ۱۵ روز وقت دارید.
- تصمیمات صادره در خارج از کانادا: ۶۰ روز تقویمی فرصت دارید تا دادخواست را ثبت کنید. اغلب ویزاهای موقت (ویزای ویزیتوری، تحصیلی، کاری) در سفارتخانهها یا مراکز ویزا خارج از کانادا بررسی میشوند، لذا بیشتر متقاضیان بینالمللی مشمول همین مهلت ۶۰ روزه میشوند.
- مهلتهای سایر اعتراضات: اگر پرونده قابل اعتراض در مراجع دیگری باشد (مثلاً IAD یا RAD)، معمولاً مهلت ۳۰ روزه دارند؛ اما تمرکز ما در اینجا بر دادگاه فدرال است که به ترتیب ۱۵ و ۶۰ روز در قانون IRPA مشخص شده است.
نکته مهم: این مهلتها بسیار قطعی هستند. حتی یک روز تأخیر میتواند به این منجر شود که دادگاه اساساً پرونده شما را نپذیرد. بنابراین به محض دریافت پاسخ منفی، ساعت را شروعشده فرض کنید و فوراً به دنبال مشاوره حقوقی و تصمیمگیری درباره اقدامات بعدی باشید.
پیامدهای از دست دادن ددلاین
اگر مهلت قانونی اعتراض را از دست بدهید، عملاً یکی از مهمترین حقوق خود را از دست دادهاید. در چنین شرایطی چند سناریو مطرح است:
- درخواست تمدید مهلت (Motion for Extension of Time): در مواردی که مهلت گذشته باشد ولی شما دلیل بسیار قانعکنندهای برای تأخیر دارید، میتوانید همراه با دادخواست دیرهنگام خود یک درخواست تمدید زمان نیز به دادگاه ارائه دهید. در این درخواست باید توضیح دهید چرا نتوانستید در مهلت مقرر اقدام کنید (برای مثال: بیماری جدی، عدم دریافت بهموقع نامه ریجکتی به دلیل مشکلات پستی، مشورت اشتباه از افراد ناآگاه، و غیره) و همچنین نشان دهید که پروندهتان شانس موفقیت دارد. دادگاه این اختیار را دارد که در موارد استثنایی مهلت را تمدید کند، اما این امر به هیچ وجه تضمینشده نیست. بسیاری از درخواستهای تمدید به این دلیل رد میشوند که دادگاه عدم اقدام بهموقع را ناشی از سهلانگاری متقاضی تلقی میکند نه واقعاً عذر موجه.
- از دست رفتن فرصت بازبینی قضایی: اگر دادگاه تمدید مهلت را نپذیرد یا اصلاً اقدام به درخواست نکنید، دیگر امکان طرح آن ریجکتی در دادگاه فدرال را نخواهید داشت. به بیان ساده، پرونده شما مختومه قطعی تلقی میشود و باید بپذیرید که نتیجه آن تغییرناپذیر است. تنها راه ممکن در این حالت اقدام اداری مجدد است (مثلاً ارسال درخواست جدید ویزا) که البته بدون تغییر شرایط غالباً حاصلی نخواهد داشت.
- تأثیر بر اعتبار حرفهای نماینده شما: اگر با مشاور یا وکیل کار میکنید و به دلیل سهلانگاری وی ددلاین از دست برود، میتوانید از او به مراجع نظارتی شکایت کنید. مشاوران رسمی مهاجرت و وکلای دادگستری موظف به رعایت ضربالاجلهای قانونی هستند و کوتاهی در این امر تخلف محسوب میشود. البته این امر شاید ریجکتی شما را برطرف نکند، ولی حداقل پاسخگویی حرفهای آنها را در پی دارد.
در مجموع، وقت طلاست! پس از دریافت ریجکتی، برنامهریزی زمانی دقیقی داشته باشید. اگر حتی اندکی احتمال میدهید که به سمت اعتراض قضایی خواهید رفت، سریعا دست به کار جمعآوری مدارک و یافتن نماینده خبره شوید. از دست دادن مهلت شاید بزرگترین اشتباهی باشد که دیگر جبران نشود.
سودجوییهای رایج در فرآیند اعتراض و رفع ریجکتی
متأسفانه در حوزه مهاجرت و ویزا، همیشه افرادی سودجو حضور دارند که از استیصال متقاضیان پس از ریجکتی سوءاستفاده میکنند. شناخت این ترفندهای متقلبانه میتواند شما را از افتادن در دام کلاهبرداری و اتلاف وقت و پول بیشتر نجات دهد. در این بخش به برخی از رایجترین موارد سودجویی و نحوه تشخیص مشاور یا وکیل معتبر میپردازیم.
چگونه قربانی وعدههای دروغین نشویم؟
پس از ریجکتی ویزا، ممکن است با تبلیغات یا افرادی مواجه شوید که ادعا میکنند میتوانند ریجکتی را ۱۰۰٪ برطرف کنند یا اینکه “با ما تماس بگیرید تا ویزای شما را حتمی بگیریم”. باید بسیار محتاط باشید؛ هیچکس تضمین ۱۰۰٪ در صدور ویزا ندارد. در واقع اداره مهاجرت کانادا صراحتاً هشدار میدهد که استفاده از نماینده مهاجرتی به خودی خود هیچ تأثیری در نتیجه درخواست شما ندارد و تضمینی برای پذیرش ایجاد نمیکند. اگر کسی ادعا کند که به خاطر نفوذ یا سمت خود میتواند افسر ویزا را راضی کند یا پرونده را از صف خارج کند، قطعاً قابل اعتماد نیست.
موارد رایج سودجویی عبارتاند از:
- وعدههای غیرواقعی و تضمینی: جملاتی مانند “صد در صد ویزات رو برمیگردونیم” یا “ما یه راه مخفی برای تأیید ویزا داریم” یا “پرونده ریجکتیدار تخصص ماست، تضمینی” همگی نشانه هشدار هستند. حتی بهترین وکلای کانادا هم نمیتوانند نتیجه دادگاه یا بازنگری را تضمین کنند. چنانچه فردی چنین تضمینی داد، احتمالاً فقط به دنبال پول شماست.
- درخواست مبالغ هنگفت و پیشپرداخت کامل: برخی موسسات نامعتبر پس از شنیدن اینکه ویزای شما ریجکت شده، پیشنهاد میدهند با مبلغ بسیار بالا (مثلاً چندین هزار دلار) و به صورت پیشپرداخت، کار شما را انجام دهند. آنها ممکن است بگویند هزینه دادگاه یا رشوه به افسر است! در حالی که واقعیت این است که هزینه قانونی دادگاه تنها ۵۰ دلار است و رشوه نیز کاملاً غیرقانونی است. هرگز وجه سنگین را یکجا و بدون قرارداد شفاف پرداخت نکنید.
- تشویق به ارائه اطلاعات یا مدارک جعلی: برخی سودجویان برای افزایش احتمال تأیید در درخواست مجدد، متقاضی را ترغیب به دروغگویی یا جعل مدارک میکنند (مثلاً ساختن گردش حساب صوری، یا مخفی کردن ریجکتی قبلی). این کار به شدت خطرناک است؛ اگر افسر متوجه شود، نه تنها ویزا نخواهید گرفت بلکه به جرم Misrepresentation ممکن است ۵ سال ممنوعالورود به کانادا شوید. پس هر کسی که شما را به دروغ تشویق کرد قطعاً دلسوز شما نیست.
- ادعاهای ارتباطات داخلی: برخی افراد میگویند “ما کارمند سفارت را میشناسیم” یا “پروندهات رو مستقیم میبریم پیش قاضی آشنا“. این حرفها در اغلب موارد بیاساس است. سیستم مهاجرتی کانادا به شکلی است که حتی اگر کسی کارمند داخل باشد، امکان دور زدن سیستم برایش بسیار محدود و پرریسک است. بنابراین بیشتر یک ترفند تبلیغاتی است.
- تماسها یا ایمیلهای جعلی از طرف اداره مهاجرت: پس از ریجکتی مراقب باشید در دام فیشینگ نیفتید. کلاهبرداران گاهی با شمارهها یا ایمیلهای جعلی با شما تماس میگیرند و وانمود میکنند مأمور دولت هستند و میتوانند با دریافت پول مشکل ویزای شما را حل کنند یا جلوی دیپورتی شما را بگیرند. به یاد داشته باشید اداره مهاجرت هرگز از شما نمیخواهد پولی را به حساب شخصی واریز کنید یا از طریق Western Union و… بفرستید. پرداختهای قانونی همیشه به حساب دولت و با دستورالعمل رسمی است.
برای اینکه قربانی این وعدههای دروغین نشوید، همواره منطق و تحقیق را سرلوحه قرار دهید. اگر پیشنهادی بیش از حد خوب بود که واقعی به نظر برسد، احتمالا واقعی نیست. میتوانید برای اطمینان در اینترنت درباره شخص یا شرکت موردنظر جستجو کنید، از تجربیات دیگران استفاده کنید و مهمتر از همه با یک مشاور رسمی یا وکیل معتبر مشورت کنید. همچنین سایت دولت کانادا بخشهایی برای آگاهیبخشی درباره کلاهبرداریها دارد که میتوانید مطالعه کنید.
روشهای تشخیص مشاور یا وکیل معتبر
انتخاب یک نماینده مهاجرتی مطمئن (چه مشاور و چه وکیل) میتواند در عبور از مراحل رفع ریجکتی بسیار تعیینکننده باشد. در کانادا تنها دو دسته از افراد به طور قانونی مجاز به دریافت حقالزحمه برای نمایندگی امور مهاجرتی شما هستند: مشاوران رسمی مهاجرت (RCIC) که عضو کالج مشاوران مهاجرت و شهروندی هستند، و وکلای دادگستری که عضو یکی از کانونهای وکلای استانی کانادا میباشند. هر فرد دیگری که خارج از این دو دسته باشد و در قبال پول خدمات مهاجرتی ارائه دهد، غیرقانونی عمل کرده است. برای اطمینان از معتبر بودن نماینده خود به نکات زیر توجه کنید:
- بررسی مجوز و عضویت: از مشاور مهاجرت بخواهید شماره عضویت خود در CICC (کالج مشاوران) را به شما بدهد و در وبسایت رسمی کالج نام او را جستجو کنید که فعال و بدون تخلف باشد. به طور مشابه، نام وکیل را در وبسایت کانون وکلای استانی مربوطه (مثلاً Law Society of Ontario) جستجو کنید. این مراجع به شما میگویند آیا فرد مجاز به فعالیت هست یا خیر.
- درخواست قرارداد کتبی: یک مشاور یا وکیل حرفهای همیشه برای خدماتش قرارداد کتبی شفاف ارائه میدهد که در آن میزان حقالزحمه، خدماتی که انجام میدهد، و شرایط فسخ و غیره مشخص شده است. اگر کسی از دادن قرارداد طفره رفت یا گفت “اعتماد کن”، نشانه خوبی نیست.
- اطلاعرسانی و صداقت: یک نماینده معتبر، در جلسه مشاوره اولیه واقعیتها را صادقانه به شما میگوید؛ حتی اگر خبر ناخوشایندی باشد (مثل پایین بودن شانس موفقیت). او وعده غیرواقعی نمیدهد و از شما نمیخواهد دروغی در پروندهتان بگنجانید. همچنین شما را در جریان روند پرونده قرار میدهد و ارتباط منظم خواهد داشت.
- سوابق و شهرت: بد نیست درباره مشاور یا وکیل موردنظر در اینترنت یا شبکههای اجتماعی جستجو کنید. ببینید آیا شکایتی از او ثبت شده؟ آیا سابقه تعلیق یا تخلف داشته است؟ البته داشتن چند نظر منفی لزوماً به معنی بد بودن نیست، اما انبوهی از نارضایتیها زنگ خطر است. همچنین مشاوران رسمی مهاجرت در کانادا ممکن است عضو سازمان مشاوران (CAPIC) باشند یا وکلا در انجمن حقوقی محلی فعال باشند که اینها نشانه حرفهایگری است.
- پرهیز از مشاوران “زیرزمینی”: در ایران گاهی افراد غیرمجازی هستند که خود را مشاور معرفی میکنند در حالی که مجوز کانادایی ندارند. همکاری با آنها ریسک بزرگی است چون همانطور که گفته شد اگر IRCC متوجه شود که فردی غیرمجاز در پرونده دخیل بوده، میتواند کل درخواست را برگشت دهد یا رد کند. پس حتماً از وضعیت مجاز بودن مطمئن شوید.
با رعایت موارد فوق، میتوانید با اطمینان بیشتری پیش بروید و پرونده ریجکتی خود را به دست فردی بسپارید که صلاحیت و صداقت کمک به شما را دارد. یادتان باشد در نهایت این آینده شماست که مطرح است؛ پس در انتخاب همراه و نماینده خود دقت کنید. در موسسه SmieletoCanada با بهره گیری از مشاوران رسمی مهاجرت به کانادا، مسیر رفع ریجکتی ویزای شما را با دقت و قانونی دنبال خواهیم کرد
نقش مشاور مهاجرت مقیم کانادا در رفع ریجکتی ویزا
رفع یک ریجکتی ویزا میتواند فرآیندی پیچیده، زمانبر و پر استرس باشد. در این مسیر، داشتن یک مشاور رسمی مهاجرت که در کانادا مستقر است و به قوانین و رویههای روز کاملاً تسلط دارد، یک مزیت بزرگ محسوب میشود. در این بخش، نقشها و خدمات کلیدی که یک مشاور مهاجرت معتبر میتواند در راستای رفع ریجکتی ویزای شما ارائه دهد را مرور میکنیم. برای شروع مشاوره میتوانید اینجا کلیک کرده و فرم ویژه رفع ریجکتی ویزا را پر کنید.
ارزیابی شانس موفقیت پیش از اقدام
اولین وظیفه یک مشاور متخصص این است که صادقانه و واقعبینانه شانس موفقیت پرونده شما را ارزیابی کند. هنگامی که شما با یک مشاور مهاجرت مقیم کانادا تماس میگیرید و پرونده ریجکتی خود را مطرح میکنید، او ابتدا:
- جزئیات پرونده و نامه ریجکتی شما را بررسی میکند. مشاور علت یا علل رد شدن ویزا را شناسایی کرده و از شما در مورد هر کدام توضیحات تکمیلی میخواهد.
- در صورت نیاز، توصیه به درخواست نوتهای افسر (GCMS) میکند. همانطور که گفته شد این نوتها میتوانند اطلاعات ارزشمندی از ذهنیت افسر به ما بدهند. مشاور در صورت صلاحدید درخواست این یادداشتها را (از طریق ATIP) برایتان انجام میدهد و پس از دریافت، آنها را تحلیل میکند.
- با دانش حقوقی و تجربی خود، وضعیت پرونده را با معیارهای موفقیت میسنجد. مثلاً اگر دلیل ریجکتی عدم اطمینان از بازگشت بوده، مشاور بررسی میکند که چه مدارکی میتوان ارائه داد و آیا این مدارک احتمالاً کفایت خواهند کرد یا خیر. یا اگر بحث یک اشتباه حقوقی مطرح است، قوانین و سابقه آراء را مرور میکند تا ببیند آیا مورد مشابهی قبلاً موفق به ابطال چنین تصمیمی شده است یا نه.
- به شما پیشنهاد بهترین راهکار را میدهد. ممکن است مشاور به این نتیجه برسد که شانس موفقیت اعتراض قضایی بالا نیست اما یک درخواست مجدد با مدارک مشخص احتمال بهتری دارد، یا بالعکس بگوید اقدام مجدد فایده ندارد و بهتر است از طریق دادگاه پیگیری کنید. در برخی موارد نیز ممکن است ترکیبی از اقدامات (مثل درخواست بازنگری همزمان با ثبت دادخواست دادگاه) را پیشنهاد دهد.
نکته مهم این است که یک مشاور حرفهای، اولویت را به موفقیت پرونده شما میدهد نه منافع مالی خود. او در صورتی که ببیند احتمال موفقیت کم است، صریحاً به شما خواهد گفت. چه بسا مشاور به شما توصیه کند فعلاً اقدامی نکنید و شرایطتان را (مثلاً سابقه سفر یا مدارک مالی) بهبود دهید و چند ماه بعد دوباره اقدام کنید. این صداقت و واقعبینی چیزی است که در روزهای احساسی پس از ریجکتی واقعاً به آن نیاز دارید.
تهیه مستندات و استدلالهای قانونی
اگر تصمیم بگیرید که با همراهی مشاور اقدام عملی انجام دهید – چه درخواست مجدد، چه بازنگری یا اعتراض دادگاهی – آنگاه نقش اجرایی مشاور پررنگ میشود. برخی از خدماتی که مشاور در این مرحله ارائه میدهد عبارتاند از:
- تهیه چکلیست مدارک مکمل: بر اساس دلایل ریجکتی، مشاور به شما میگوید چه مدارک اضافی یا توضیحاتی برای رفع نگرانیهای افسر نیاز دارید. برای مثال، ممکن است پیشنهاد دهد نامه اشتغال قویتری از کارفرما بگیرید، یا یک ارزیابی ملک توسط کارشناس رسمی ارائه دهید، یا مدارک سفرهای منطقهای خود را ضمیمه کنید. مشاور با تجربه دقیقاً میداند افسران به چه چیزهایی توجه میکنند و به شما کمک میکند که کمبودهای پرونده قبلی را جبران کنید.
- نگارش نامهها و استشهادیههای متقاعدکننده: چه در درخواست مجدد و چه در بازنگری یا دادگاه، متننویسی حرفهای بسیار اهمیت دارد. مشاور میتواند یک نامه پوششی (Cover Letter) یا نامه توضیحی (Explanation Letter) خطاب به افسر جدید تهیه کند که در آن سوابق ریجکتی شما را ذکر کرده و توضیح دهد چگونه در این درخواست جدید نگرانیهای قبلی رفع شدهاند. یا در مورد بازنگری، یک نامه مستدل برای دفتر ویزا مینویسد که ضمن حفظ احترام، اشتباهات تصمیم قبل را گوشزد میکند. اگر کار به دادگاه برسد نیز مشاور میتواند با همکاری یک وکیل دادگستری، در تهیه لایحه حقوقی و تنظیم سوگندنامه شما نقش داشته باشد و اطلاعات لازم را فراهم کند.
- ارجاع به قوانین و دستورالعملهای رسمی: یک مشاور مسلط، با قوانین مهاجرت (IRPA) و آییننامههای مربوطه (IRPR) و همچنین دستورالعملهای داخلی اداره مهاجرت آشناست. او میتواند در متن نامهها و استدلالهای خود به این مراجع استناد کند تا نشان دهد تصمیم افسر قبلی بر خلاف فلان ماده قانون یا فلان بخش راهنمای عملیاتی بوده است. این نوع استنادهای قانونی وزن پرونده شما را افزایش میدهد و نشان میدهد که کارتان کارشناسی دنبال میشود. (برای نمونه، اگر افسر بدون دادن فرصت جبران نقص مدارک درخواست شما را رد کرده، مشاور میداند که در برخی برنامهها این کار خلاف رویه است و آن را گوشزد میکند).
- بررسی نهایی و رفع ایرادات قبل از ارسال: مدارکی که تهیه میکنید و نامههایی که مینویسید، همگی توسط مشاور بازبینی میشود تا ایرادی نداشته باشند. گاهی یک ترجمه اشتباه، تاریخ نادرست یا حتی لحن نامناسب میتواند مشکلساز شود. مشاور با تجربه این خطاها را قبل از اینکه پرونده شما ارسال شود اصلاح میکند. همچنین فرمهای جدید را با دقت برایتان تکمیل میکند تا اطلاعاتشان با پرونده قبلی در تضاد نباشد (مثلاً مشخصات را دقیقاً مطابق قبل مینویسد تا شبههای پیش نیاید که دو نفر متفاوت هستید).
به طور خلاصه، مشاور نقش یک معمار و ویرایشگر را برای پرونده شما ایفا میکند. او مصالح لازم (مدارک) را از شما میگیرد، آنها را در کنار هم میچیند، هر کدام را صیقل میدهد، و یک بنای مستحکم (پرونده جدید یا لایحه بازنگری) میسازد که در برابر سنجشهای سخت افسران یا قضات مقاومت بیشتری داشته باشد.
همراهی تا پایان پروسه
آخرین ولی بههیچوجه کماهمیتترین نقش مشاور، همراهی و پشتیبانی شما تا انتهای مسیر است. مواجهه با ریجکتی و سپس طی کردن مراحل رفع آن، از نظر روحی و اطلاعاتی برای بسیاری از متقاضیان طاقتفرساست. یک مشاور دلسوز و حرفهای در این دوران همراه شما خواهد بود و وظایف زیر را انجام خواهد داد:
- اطلاعرسانی وضعیت پرونده: مشاور شما را در جریان هر اتفاق جدید قرار میدهد. اگر نامهای از اداره مهاجرت بیاید، اگر دادگاه مکاتبهای داشته باشد، اگر نیاز به اقدام تکمیلی باشد – شما بیخبر نخواهید ماند. این شفافیت باعث آرامش خاطر شما میشود.
- پیگیری مداوم: گاهی پس از ارسال درخواست مجدد یا بازنگری، نیاز به پیگیری وجود دارد (مثلاً اگر پاسخ به موقع نیاید). مشاور میداند از چه طریقی و در چه زمانی پیگیری کند – مثلاً ارسال Webform به IRCC یا تماس با بخش مربوطه – تا پرونده شما از قلم نیفتد. همچنین در صورت صدور نتیجه، اگر تأخیری در ابلاغ رخ دهد، پیگیری لازم را انجام میدهد.
- حضور در جلسات یا مکاتبات حقوقی: اگر کار به دادگاه کشیده شود، مشاور میتواند در تیم حقوقی شما باقی بماند و در تهیه استدلالها کمک کند، هرچند در خود جلسه دادگاه معمولاً فقط وکیل حق صحبت دارد. برخی مشاوران رسمی مهاجرت دارای آموزش حقوقی پیشرفته هستند و ممکن است در هماهنگی با وکیل دادگستری نقشی کلیدی در پشت صحنه ایفا کنند.
- حمایت روحی و راهنمایی جانبی: طی مدت انتظار، استرس و نگرانی اجتنابناپذیر است. مشاوران باتجربه بارها با چنین موقعیتهایی مواجه شدهاند و میتوانند علاوه بر مسائل فنی، از نظر روحی نیز شما را راهنمایی و آرام کنند. آنها واقعبینانه شما را برای هر نتیجهای آماده میکنند و در عین حال امید واقعگرایانه میدهند.
- برنامهریزی گامهای بعدی: اگر خدای نکرده نتیجه باز هم منفی شد، مشاور با شما مینشیند و راههای باقیمانده را مرور میکند (مثلاً آیا اقدام دیگری مانده؟ آیا صبر کنید و بعداً اقدام کنید؟ آیا کشور دیگری را امتحان کنید؟). و اگر نتیجه مثبت شد، به شما در مراحل بعدی (مثلاً ارسال پاسپورت برای ویزا، یا آمادگی برای ورود) مشاوره خواهد داد.
در واقع داشتن یک مشاور رسمی مهاجرت مقیم کانادا به شما این اطمینان را میدهد که در مسیر پرپیچ و خم رفع ریجکتی تنها نیستید و یک فرد خبره قدم به قدم همراه شماست. این همراهی علاوه بر افزایش شانس موفقیت پرونده، استرس شما را کاهش میدهد و میدانید که کارها به درستی پیش میروند. البته مهم است که مشاور خود را با دقت انتخاب کنید (به توصیههای بخش قبل درباره تشخیص مشاور معتبر توجه کنید).
در پایان، به خاطر داشته باشید که ریجکتی ویزا هرچند ناراحتکننده است اما با آگاهی، تلاش و مشاوره درست میتوان بر آن غلبه کرد. بسیاری از افراد پس از یک یا چند بار ریجکتی، در نهایت با پروندهای قویتر و رویکردی صحیح موفق به دریافت ویزای کانادا شدهاند. شما نیز با استفاده از مطالب این مقاله و کمک گرفتن از منابع رسمی و مشاوران خبره میتوانید شانس خود را به طور چشمگیری افزایش دهید.



ارسال دیدگاه